Machiavelli ile Yol Almak

Niccolò Machiavelli..

Yaşadığı dönem kadar günümüzde de adından sıkça bahsettiren ve bahsinin geçtiği konularda pek de övgüyle karşılanmayan siyasi rehber.

Kendisinden siyasi rehber olarak bahsetmemin sebebi ise yazdığı eserlerin devlet yöneticelerine kılavuz olmasından kaynaklanıyor. Machiavelli’yi bu kadar tanınır ve ölümsüz kılan gizemin ise eserlerinde kullandığı realist tavırdan kaynaklandığını düşünüyorum.

Tavrının realist olduğunu düşünmek, kendisine yapılan bir haksızlık gibi gözükmemeli. Keza bugün, dünü eleştiren bir yazı kaleme alırken o dönemin sahip olduğu kültürü bilmeden hareket etmek haksızlık teşkil edebilir.

Machiavelli, geçmişten günümüze her ne kadar adından söz ettirmişse de bahtsızlık kelimesiyle kesişen şanssız bir kariyere sahip. Floransa’da cumhuriyetin yıkılması ve Medici Ailesi’nin iktidarı ele geçirmesiyle birlikte tutuklanmış, işkence görmüş ve üstüne sürülmüş bir figürden bahsediyoruz. Sürgün sırasında kaleme aldığı mektuplarında da içine düştüğü ortamın ve konumunun kendisine verdiği rahatsızlıktan şikayet etmiştir. Aslında tam da bu sıralarda “Prens” adlı eserini yazmaya başlamıştır. Amaçlarından biri Medici Ailesi’ne yaranmakken, bugün üzerine hala tartışılan bir yapıtı ortaya çıkarmakta olduğunun farkında mıydı merak ediyorum doğrusu.

Eserinde detaylı bir şekilde bahsettiği fikirleri ise, devleti yönetmeye aday veliaht prense verilen tavsiyeler niteliğindedir. Bir liderin mutlaka kıvrak zekalı olması gerektiğinden bahsederken, gücü tek elde toplamak ve kontrolü sağlamak için büyük fedakarlıkların yapılması gerektiğini savunur. Bu noktada Prens Cesare Borgia’ya olan ilgisini ve onun yönetim anlayışına duyduğu alakayı görürken, onu örnek gösterdiğini de düşünebiliriz. Borgia’nın kıvrak zekalı bir lider olduğunu ve gerektiğinde hiçbir fedakarlıktan kaçınmadığını övgüyle niteler.

Machiavelli’yi bugüne taşıyan özelliği ise bana göre tam da bu noktada beliriyor. Belki o gün Medici Ailesi’nin gözünde tekrardan iyi bir pozisyona atanmak için yazdığı eseri, günümüzde pek çok siyasi aktöre kılavuz olmaya devam ediyor. Kontrolü elde tutmak için kaçınılmaması gereken fedakarlıklar bugün birçok siyasi tarafından da uygulanıyor mesela. Dünya üzerinde toplumun nabzına göre yol arkadaşlarını feda etmekten kaçınmayan politikacı yok desek yanlış olur hatta. Machiavelli’nin gücü elde tutmak için verdiği tavsiyleri ilgilenip okursanız, pratikte neredeyse günümüzde ki tüm siyasilerin onun tekliflerini nasıl uyguladığını da anlamış olursunuz.

Ayrıca geçmiş dönemlerde İngiltere Başbakanlığı yapmış olan Tony Blair de bizzat Machiavelli’nin ‘Prens’ eserinin kendisi için yol gösteren bir materyal olduğunu dile getirmişken benim bu varsayımı yapmam pek de fantezi olmaz.

Son olarak, devam eden yaşantınızda size hiçbir faydası olmayacak ilginç bir bilgi daha vereyim…

‘Prens’ eserini Floransa’nın da bağlı olduğu Toscana bölgesinin dilinde yazmış olan Machiavelli, o günlerde yapılan ortak İtalyanca dili için hazırlanan yarışmaya da dahil olmuştur ama yine kendisin bahtsızlığından mıdır bilinmez hazırladığı taslaklar galip gelememiştir. O yarışmanın kazananı Pietro Bembo bugün konuşulan güncel İtalyanca’nın mimarı olurken, kaybedeni Machiavelli ise devam eden siyasal satranç’ın kurallarını, verdiği tavsiyelerle yazan kişi olmuştur.

Osman Birinci